سالمت اجتماعی مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سالمت مقاله اصیل چکیده دختران انجام شد. مقدمه تحصیلی عزت نفس پایین و خطر خودکشي را به

Transcript

1 مقاله اصیل سالمت اجتماعی مجله مرکز تحقیقات عوامل اجتماعی مؤثر بر سالمت دوره سوم شماره 4 پاییز 1395 صفحات 319 تا نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر در پیشبینی افسردگی دانشآموزان دختر دوره متوسطه 3 علی تقوایینیا 1* اسحق رحیمیان بوگر 2 آمنه معاضدیان 1. استادیار روانشناسی تربیتی گروه روانشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه یاسوج یاسوج ایران 2. دانشیار روانشناسی سالمت گروه روانشناسی بالینی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه سمنان سمنان ایران 3. استادیار روانشناسی گروه روانشناسی دانشگاه علوم و تحقیقات واحد سمنان سمنان ایران * نویسنده مسئول: علی تقوایینیا گروه روانشناسی دانشکده علوم انسانی دانشگاه یاسوج یاسوج ایران ali.taghvaei@yu.ac.ir تاریخ دریافت: خرداد 1395 تاریخ پذیرش: مرداد 1395 نحوه استناد به این مقاله: TaghvaeiNia A, Rahimian Boogar A, Moazedian A. The Role of Life Satisfaction and Maternal Employment on Prediction of Depression in High School Girl Students. Community Health 2016; 3(4): چکیده زمین ه و ه دف: شناسایی عوامل پیشبین افسردگی دختران نوجوان به منظور طراحی مداخالت مناسب اهمیت دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر در پیشبینی افسردگی دختران انجام شد. روش و مواد: مطالعه حاضر توصیفی از نوع همبستگی بود. نمونه شامل 218 دانش آموز )103 نفر دارای مادر شاغل 115 نفر دارای مادر خانهدار( دختر پایه اول مقطع متوسطه شهر تهران و مادران آنها بودند که به شیوهی خوشهای چندمرحلهای انتخاب شدند. دانشآموزان بوسیله مقیاس افسردگی Beck و مادران با استفاده از پرسشنامه رضایت از زندگی مورد سنجش قرار گرفتند. تحلیل دادهها با استفاده از ضریب همبستگی و رگرسیون چندگانه گامبهگام با نرم افزار SPSS19 انجام گرفت. یافتهها: یافتهها نشان داد که رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر به میزان ( 0/65 2 R( در پیشبینی افسردگی دختران نقش دارد )<P(. رضایت زندگی )0/74=β( نسبت به شاغل بودن مادر )0/17=β( عامل مهمتری در کاهش افسردگی دختران است )<P(. میزان افسردگی دختران در گروه مادران خانهدار راضی با میانگین )انحراف معیار( برابر با )11/2( 23/6 نسبت به گروه مادران شاغل ناراضی با میانگین )انحراف معیار( برابر با )10/6( 36/2 کمتر است )<P(. نتیجهگی ری: رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر عوامل مؤثری در پیشبینی افسردگی دختران هستند. ارتقای رضایت از زندگی مادران و بهبود وضعیت اشتغال آنان در پیشگیری از افسردگی فرزندان نوجوان میتواند مهم باشد. واژگان کلیدی: رضایت از زندگی مادر شاغل دانشآموز افسردگی مقدمه افسردگی یکی از شایعترین اختالالت دوران نوجوانی است که نهتنها نوجوان بلکه خانواده و جامعه را نیز تحت تأثیر قرار میدهد. افسردگی پیامدهایی نظیر مشکل در حفظ عاطفه مثبت تمرکز پیشرفت تحصیلی عزت نفس پایین و خطر خودکشي را به دنبال دارد )1 و 2(. بررسی میزان افسردگی در فرزندان مادران فاقد رضایت کافی از زندگی و نیز مادران شاغل قابل بررسی است. در مطالعهای Demir و همکاران )3(

2 320 مجله سالمت اجتماعی دوره سوم شماره 4 پاییز 1395 نشان دادند که افزایش سن داشتن مادران شاغل و تحصیالت پایین مادر رابطه مثبت با افسردگی نوجوانان دارد. نتایج مطالعه Dunifon و همکاران )4( که به بررسی خلق کودکان مادران شاغل پرداخته مؤید آن است که کودکان مادران شاغل در مقایسه با کودکان مادران غیرشاغل عواطف مثبت کمتری دارند رفتار آنها پیچیده و نابههنجارتر است و با مادران خود توافق کمتری دارند. همچنین این فرزندان موفقیت کمتری در اصالح روابط مختلشده و آسیبدیده خود با دوستانشان دارند. نکتهای که در کنار توجه به رابطه بین اشتغال زنان و افسردگی فرزندان قابل بررسی است مساله رضایت از زندگی در زنان است. به طوریکه میتوان گفت رضایت از زندگی در زنان شاغل رابطهای معنادار با کاهش افسردگی در فرزندان دارد و به طور قابلتوجهی از افسردگی فرزندان میکاهد. همچنین این مادران بهتر بچهداری میکنند و فرزندان بهتری تربیت میکنند )3(. هرچه رضایت مادر از زندگی و وضعیت اشتغال وی باالتر باشد احتمال تعامل بهتر وی با خانواده بیشتر است. همچنین رضایت از زندگی زنان در تعامل و یا مستقل از وضعیت اشتغال آنان در بروز افسردگی فرزندان اهمیت دارد. زنی که از خانهداری خود رضایت داشته باشد به اندازه زنان شاغل احساس خوشبختی میکند. طبق برخی از تحقیقات انجام شده مادران شاغل به طور کلی شاد هستند بر فواید اشتغال اصرار دارند و عواطف مثبت خود را به فرزندان نیز منتقل می سازند )3(. مقایسه بین مادران شاغل و مادران خانهدار نیز نشان داده است که مادران شاغل غالبا اظهار رضایت بیشتری از زندگی خود میکنند )5(. با این وجود برخی شواهد نتایج دیگری داشتهاند. در پژوهشی Wang و )6( Kenny نشان دادند که اغلب زنان شاغل بین نقشهای کاری و خانوادگی و فرزندپروری در تعارض هستند که بر کیفیت زندگی و رضایت از زندگی آنان تأثیرگذار است و این زنان بهعلت مشغله زیاد وقت کمتری را با خانواده و خویشاوندان میگذرانند. بهعالوه )7( Holmgren نیز نتیجه گرفت که زنان شاغل نسبت به زنان خانهدار احساس اضافه بارکاری را متحمل می شوند استرس بیشتری را تجربه میکنند و در نتیجه استرس باالتری را برای اعضای خانواده به بار میآورند. این نتایج متضاد بررسیهای بیشتری را جهت فهم دقیقتر موضوع ترغیب میسازدتوجه به رابطه درهم تنیده اشتغال و رضایت از زندگی نیز مهم است. شاغل بودن به طور غیرمستقيم از طريق تأثيرگذاري بر رضایت شغلی روابط بين فردي و حتي تجربه رويدادهاي ناخوشايند بر رضايت از زندگي تأثیرگذار است )5 و 8(. بهعالوه شاغل بودن زنان و رضایت از زندگی در آنان منجر میشود که فرزندان نیز دارای رضایت از زندگی بیشتری در مقایسه با دیگران باشند )9(. رضایت از زندگی در مادران شاغل منجر به این مساله می شود که دختران نوجوان این خانوادهها در سنین باالتر ازدواج کرده و بچهدار شوند و دارای دلبستگی بیشتری با اعضای خانواده خود باشند و میزان شیوع افسردگی در آنان در مقایسه با گروهی که مادران شاغل در آنها از رضایت زندگی کمتری برخوردار است به مراتب کمتر است. از طرفی محرومیت مادری با راهبردهای ناسازگارانه و مشکالت درونریزی و برونریزی در کودکان نظیر افسردگی و کنارهگیری همراه است )10(. این یافتهها نشان میدهد که توجه به نقش مادرانه در برنامههای پیشگیری از مشکالت رفتاری و خلقی فرزندان همچون افسردگی از اهمیت ویژهای برخوردار است. اهمیت پرداختن به این پژوهش از آنجاست که کودکان و نوجوانان آیندهسازان هر جامعهای محسوب میگردند و پیشرفت و شکست افراد هر جامعه در گرو سالمت و شکست نوجوانان آن جامعه است. بهعالوه رضایت از زندگی در مادران شاغل باعث افزایش شادکامی در اعضا خانواده و فرزندان میگردد. به طوریکه مقایسه فرزندان نوجوان مادران شاغل در سطوح باالی رضایت از زندگی و تحصیالت باالتر با فرزندان نوجوان مادران شاغل در سطوح پایین رضایت از زندگی و تحصیالت پایینتر نشان داد که معیارهایی چون اشتغال و تحصیالت باال و رضایت از زندگی باعث افزایش سطح شادکامی

3 321 همکاران و نیا تقوایی علی در... مادر بودن شاغل و زندگی از رضایت نقش )912(. میگردد فرزندان و خانواده اعضا میان در سازندگان عنوان به نوجوانان کلیدی نقش بیتردید و شیوع به توجه با و بوده توجه قابل جامعه جهت در تحقیقات نوجوانان در افسردگی پیامدهایی و نوجوان دختران افسردگی پیشبین عوامل تعیین و الزم مادران اشتغال و زندگی از رضایت با آن رابطه به پرداختن زاویه این از میرسد. نظر به ضروری زنان که جامعهای وجود با فرزندان تربیت و رشد الزم دارند اشتغال خانه از بیرون کار به آن در زیادی شده انجام مختلف تحقیقات بررسی است. ضروری و افسردگی بر دخیل عوامل تبیین در که است آن مؤید محققین میان قطعی توافق شاغل زنان فرزندان در موجود تحقیقات نیز بین این در ندارد. وجود آنان زندگی از رضایت بر زنان اشتغال تأثیر با رابطه متغیرها این از یک هر اهمیت میزان و نیست زیاد است. نامشخص فرزندان افسردگی پیشبینی در رضایت نقش تعیین هدف با حاضر مطالعه بنابراین افسردگی بینی پیش در مادر بودن شاغل و زندگی از شد. انجام متوسطه دوره دختر دانشآموزان مواد و روش در که بود همبستگی نوع از توصیفی حاضر مطالعه )شاغل بودن شاغل و زندگی از رضایت متغیرهای آن و پیشبین متغیرهای بهعنوان مادر خانهدار( و بهعنوان متوسطه دوره دختر دانشآموزان افسردگی گرفته نظر در شونده( پیشبینی )متغیر مالک متغیر کلیه شامل پژوهش این آماری جامعه است. شده شهر متوسطه مقطع اول پایه دختر دانشآموزان تحصیلی سال در آنها مادران و تهران دختر دانشآموزان از نفر 218 میان این در بود. از استفاده با آنها مادران و متوسطه مقطع اول پایه با شدند. انتخاب چندمرحلهای خوشهای نمونهگیری پرسشنامه دو توصیفی مطالعه این در آنکه به توجه بود کم نسبتا گویهها تعداد و شده استفاده کوتاه برای )13( Maxwell و Kelley پیشنهاد اساس بر لذا نمونهای رگرسیون تحلیلهای در نمونه انتخاب الزم کفایت مطالعه این برای نفری 150 حداقل عوامل سایر بر پژوهشی کنترل منظور به دارد. را طبقاتی فواصل نظیر مخدوشکننده جمعیتنگاری تهران پنج منطقه که آنجا از و اقتصادی و اجتماعی نیز و شناختی جمعیت عوامل لحاظ از همگنی گروه میباشد تهران شهر مناطق سایر از مناسبی معرف تعداد گرفت. انجام پنج منطقه از نمونهبرداری لذا پنج منطقه متوسطه دوره دخترانه دولتی مدارس کدگذاری روش با که بود مدرسه 39 شامل تهران ترتیب این به شدند. انتخاب مدرسه شش تصادفی پنج منطقه پرورش و آموزش مناطق میان از که شش 5 منطقه دولتی مدارس بین از و شد انتخاب بین از سپس شدند. انتخاب تصادفی روش به مدرسه دانشآموزان از فهرستی اول پایهی آموزان دانش 103 تعداد شد. تهیه خانهدار و شاغل مادران دارای نفر 115 و شاغل مادران دارای دانشآموزان از نفر به )خانهدار( غیرشاغل مادران دارای آموزان دانش از شدند. انتخاب تصادفی روش مقیاس مطالعه این در دادهها گردآوری ابزارهای )SWLS( زندگی از رضایت پرسشنامه Beck افسردگی افسردگی مقیاس بود. جمعیتشناختی پرسشنامه و مطالعه این در افسردگی شدت بررسی منظور به Beck ی خودگزارش زار اب ك ی اس مقی ن ای د. گردی تفاده اس شدت سنجش برای که است استاندارد سوالی 21 است شده طراحی Beck توسط افسردگی نشانگان تأیید و بررسی پرسشنامه این اعتبار و روایی )14(. بین سوال هر به پاسخ درجهبندی است. شده صفر مقیاس اين در نمره حداقل است. متغیر 03 برحسب مطالعه مورد افراد است. 63 آن حداكثر و غیرافسرده گروههاي از یکی در کسبشده امتیاز 1115( ( مرزي افسردگی طبیعی) 010 ( یا )3140( شدید )2130( متوسط )1620( خفیف میگیرند. قرار )4163( شدید خیلی افسردگی و متعددی تحقیقات در مقیاس این پایایی و روایی مقیاس این ایران در است. گرفته قرار تأیید مورد شده گزارش 0/49 آن پایایی و است شده هنجاریابی بازآزمایی روش به نیز آن پایایی ضریب )15(. است است شده گزارش 0/76 بههنجار آزمودنی 20 روی آلفاي از استفاده با پایایی ضریب مطالعه این در )16(. از رضایت پرسشنامه آمد. بهدست 0/81 کرونباخ برای )17( همکاران و Diener توسط )SWLS( زندگی

4 322 مجله سالمت اجتماعی دوره سوم شماره 4 تابستان 1395 همه گروههای سنی ساخته و توسط Pavot و Diener )18( تجدید نظر شد. این ابزار مقیاسی پنج مادهای است و هر ماده از کامال مخالفم )1( تا کامال موافقم )7( تشکیل شده است به طوریکه دامنه احتمالی نمرههای این پرسشنامه از 5 )رضایت پایین( تا 35 )رضایت باال( متغیر است. در پژوهشی Diener و همکاران )19( پایانی آزمون با ضریب آلفای کرونباخ را برابر با 0/87 و ضریب بازآزمایی نمرههای این مقیاس را پس از دو ماه اجرا برابر با 0/82 گزارش کردند. پایایی مقیاس رضایت از زندگی نیز توسط بیابانی و همکاران )20( در جامعه آماری متشکل از 109 نفر از دانشجویان مورد بررسی قرار گرفت که ضریب پایایی این مقیاس با روش آلفای کرونباخ 0/83 و با روش بازآزمایی 0/69 بهدست آمد. در مطالعه حاضر نیز ضریب آلفای کرونباخ 0/79 بهدست آمد. پرسشنامه جمعیتشناختی ابزاری محقق ساخته بود و شامل سواالتی به منظور جمعآوری اطالعات مربوط به سن وضعیت اشتغال وضعیت اجتماعی اقتصادی و پایه تحصیلی شرکتکنندگان بود. روش اجرا اینگونه بود که در ابتدا به منظور اجرای پژوهش موافقت سازمان آموزش و پرورش منطقه پنج تهران اخذ شد و شش مدرسه دولتی این منطقه به عنوان واحد نمونهبرداری انتخاب شدند. بعد از آن پژوهشگران پس از طی مراحل اداری اخذ معرفینامه و طبق هماهنگی قبلی با مدیران این شش مدرسه به انتخاب تصادفی دانشآموزان دارای مادران شاغل و خانهدار اقدام نمودند. در ابتدا 120 دانشآموز دارای مادران شاغل و 120 دانشآموز دارای مادران غیرشاغل انتخاب شدند که 22 نفر از آنها به دلیل عدم مشارکت مادرانشان از مطالعه خارج شدند و در نتیجه نمونه نهایی مطالعه شامل 218 دانشآموز به همراه مادران آنان بود. این مطالعه به صورت انفرادی و مصاحبه حضوری همراه با تکمیل ابزارهای مطالعه انجام گرفت. مطالعه مبتنی بر رعایت اصول اخالق پژوهشی حفظ اسرار شرکتکنندگان اخذ رضایت آگاهانه رعایت حقوق شرکتکنندگان و صیانت از اطالعات شرکتکنندگان انجام گرفت. پرسشنامههای مذکور پس از اجرا جمعآوری شد. در نهایت جهت تجزیه و تحلیل دادهها در سطح آمار توصیفی از فراوانی )درصد( میانگین )انحراف معیار( همبستگی و در سطح آمار استنباطی از تحلیل رگرسیون چندگانه به روش گام به گام از نرم افزار SPSS 19 استفاده شد. یافتهها شركتكنندگان شامل 218 نفر از دانشآموزان دختر پایه اول مقطع متوسطه با میانگین )انحراف معیار( سنی )0/54( 15/1 در دامنه سنی 1417 سال و مادران آنها با میانگین )انحراف معیار( سنی )6/4( 47/5 در دامنه سنی 3662 سال بودند. اکثر این مادران داراي 12 فرزند و طبقه اقتصادي اجتماعي متوسط بودند. بر اساس دادههای بهدست آمده از پرسشنامه جمعیت شناختی از بین مادران دانشآموزان شرکت کننده در مطالعه 103 نفر )%47/2( شاغل و 115 نفر )%52/8( فاقد شغل )خانهدار( بودند. میانگین )انحرافمعیار( افسردگی دختران در گروه مادران خانهدار راضی 11/2 )23/7( و در گروه مادران شاغل ناراضی )36/6( 10/6 بود که با میزان )8/38=t( تفاوت معناداری داشتند )<P(. سن مادران و دختران به دلیل عدم رابطه معنادار با افسردگی دختران وارد تحلیل رگرسیون نشدند. جدول شماره 1 میانگین انحرافمعیار و ضرایب همبستگی بین متغیرها را نشان میدهد. 4 0/06 جدول شماره 1 میانگین )انحرافمعیار( و ضرایب همبستگی بین متغیرها r 3 2 0/51 ** 0/04 0/11 * 0/07 0/05 1 الف** 0/31 0/490 ** 0/08 0/06 )انحراف معیار( میانگین متغیر )6/7( 20/5 1. رضایت از زندگی مادران 2. شاغل بودن مادر )8/5( 23/5 3. افسردگی دانشآموزان دختر 47/5 )6/4( 4. سن مادران 15/1 )0/5( 5. سن دختران P>0/05 ** P> * الف= همبستگی دو رشتهای

5 نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر در... علی تقوایی نیا و همکاران 323 در مرحله بعد برای بررسی سهم هر یک از متغیرها در تبیین افسردگی دختران از تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه گامبهگام استفاده گردید و از آنجا که برای بکارگیری مدل رگرسیون آزمون پیش فرضهای رگرسیون الزم است. لذا برای این منظور استقالل خطاها با آزمون دوربین/واتسون همخطی با شاخصهای ضریب تحمل و تورم واریانس و نیز نرمال بودن توزیع دادهها با آزمون کالموگروف/اسمیرنف بررسی شد. آماره تولرنس یا ضریبتحمل در پیشبینی میزان افسردگی دختران در دو گام تحلیل دارای ضریب بین 0/81 بود که حاکی از عدم همخطی و نیز از طرفی حاکی از ثبات مدل رگرسیونی بود. همچنین مقدار VIF برای هر متغیر در گامهای تحلیل در پیشبینی افسردگی دختران در دامنه 11/2 قرار داشت. آزمون دوربین/واتسون با مقدار 2/2 نیز حاکی از ثبات مدل بود. طبق تحلیل رگرسیون چندگانه یافتهها نشان میدهند که طی دو گام دو متغیر رضایت از زندگی در مادر و وضعیت اشتغال مادران به گونهای معنادار میتوانند افسردگی در دختران را پیشبینی کنند )جدول شماره 2(. جدول شماره 2 تحلیل رگرسيون چندگانه گامبهگام افسردگی دختران بر اساس سهم متغیرهای پیشبین Adj R 2 R 2 R F مدل رگرسیون مجموع مجذورات درجه آزادي ميانگين مجذورات سطح معناداری 2289/8 1 رگرسیون 2289/8 0/62 0/62 0/71 43/7 52/ /1 گام اول باقيمانده 217 کل 3432/0 گام دوم 1186/ /1 رگرسیون 0/64 0/65 0/73 24/8 49/ /8 باقيمانده 0/ /0 کل در گام اول بر پایه نتایج تحلیل واریانس و شاخص های آماری رگرسیون متغیر رضایت از زندگی در مادران در پیشبینی افسردگی F )216 1( دختران نقش معناداری دارد )43/7 = و <P(. همچنین رابطه این متغیر با افسردگی دختران )0/71=R( معنادار است و در مجموع 0/62 افسردگی دختران را تبیین می نماید )0/62= 2 R(. سهم رضایت از زندگی مادران در تبیین افسردگی در دختران برابر با 0/62 است. در صورت تعمیم نمونه مورد مطالعه به جامعه اصلی نیز این متغیر قادر به تبیین %62 واریانس افسردگی دختران است )0/64= 2.)Adj R در گام دوم دو متغیر رضایت از زندگی در مادران و وضعیت اشتغال )215 2( F وP> ( قادرند تغییرات مادر )24/8= مربوط به افسردگی دختران را پیشبینی کنند )جدول شماره 2(. همچنین رابطه این دو متغیر با افسردگی دختران )73/=R( معنادار است و در مجموع 0 65/ افسردگی دختران را تبیین مینمایند )0/65= 2 R(. در این گام وزن وضعیت اشتغال مادر در تبیین افسردگی دختران 0/054 است. در صورت تعمیم نمونه مورد مطالعه به جامعه اصلی نیز این دو متغیر قادر به تبیین 64 افسردگی دختران هستند =0/64( 2.)Adj R جدول شماره 3 نیز ضرایب رگرسیون استاندارد و غیراستاندارد برای متغیرهای پیشبین افسردگی دختران به روش گامبهگام را نشان میدهد.

6 324 مجله سالمت اجتماعی دوره سوم شماره 4 تابستان 1395 جدول شماره 3 ضرایب رگرسیون استاندارد و غیراستاندارد متغیرهای وارد شده به مدل رگرسیون چندگانه به شیوه گام به گام t متغيرهاي پيشبين B )ضریب غیراستاندارد( Β )ضریب استاندارد( سطح معناداری 38/4 20/8 0/81 60/9 1/5 گام اول عدد ثابت رضایت از زندگی در مادران 36/3 64/7 عدد ثابت 17/6 0/74 1/3 گام دوم )نهایی( رضایت از زندگی در مادران 4/1 0/17 4/3 وضعیت اشتغال مادر طبق ضرایب استاندارد و غیراستاندارد رگرسیون متغیرهای پیشبین در گام نهایی تحلیل دو متغیر رضایت از زندگی در مادران و وضعیت اشتغال مادران با اطمینان %99 میتوانند در کنار هم افسردگی در دختران را به گونهای معنادار تبیین کنند که این تبیین از طریق ورود هر دو متغیر در گام دوم ورود میباشد. در بین این متغیرها متغیر رضایت از زندگی مادران دارای نقش مهمتری نسبت به متغیر اشتغال آنان در افسردگی دختران است. وزن رضایت از زندگی در مادران )1/3=B( )17/6=t( و )<P(. نشان میدهد که این متغیر در کنار وضعیت اشتغال مادر میتواند تغییرات مربوط به افسردگی دختران در این نمونه پژوهشی را تبیین نماید که در صورت تعمیم نمونه مورد مطالعه به جامعه اصلی وزن )β( رضایت از زندگی مادران در افسردگی دختران نوجوان برابر با 0/74 خواهد بود. همچنین وزن وضعیت اشتغال مادر )4/3=B( )4/1=t( و )<P( نشان میدهد که این متغیر در کنار عامل رضایت از زندگی در مادران میتواند تغییرات مربوط به افسردگی دختران نوجوان در این نمونه پژوهشی را تبیین نماید که در صورت تعمیم نمونه مورد مطالعه به جامعه اصلی وضعیت اشتغال مادر با وزن )β( برابر با 0/17 افسردگی دختران نوجوان را پیشبینی میکند )جدول شماره 3(. بحث مطالعه نشان داد که رضایت از زندگی در مادران و شاغل بودن آنان بطور معناداری در افسردگی دختران نقش دارد. يافتههاي مطالعه حاضر همسو با پيشينه نظري و تجربي نشان داد که عامل رضایت از زندگی مادران مهمتر از عامل شغل در پیشبینی افسردگی دختران نقش دارد و عامل رضایت از زندگی مادر در افسردگي دختران از اهميت قابل توجهي برخوردار است. پس از بررسی و مقایسه افسردگی دختران دو گروه نتایج تحلیل آماری نشان داد میانگین افسردگی دختران در مادران دارای رضایت باالتر از زندگی بطور معناداری کمتر از مادران ناراضی از زندگی است. همانگونه که Harold و همکاران )8( اشاره کرده اند اختالل در مراقبت مادرانه و نارضایتی از زندگی از عواملی است که موجب افسردگی دختران میشود. همچنین نتایج این مطالعه با نتایج مطالعات Perloe و همکاران )21( و کرمان ساروی و همکاران )22( همسو است که نشان میدهند فضاهای خانوادگی ناراضی ناشاد و پر استرس تأثیرات منفی بر سازگاری و سالمت روانشناختی فرزندان دارند. مطالعات قبلی توسط Harold و همکاران )8( وMeadowsOliver )23( نیز مؤید آن است که رضايت از زندگی در میان عوامل مهم مؤثر بر افسردگی فرزندان است و از طرفی سالمت روانشناختی یا سازگاری نوجوان با سازگاری خانواده و میزان تعارض با خانواده همبسته است. بنابراین طبق شواهد قبلی نیز رضایت از زندگی نسبت به عوامل اجتماعی ساختاری دیگر نظیر شاغل بودن مادر عامل مهمتری در بروز افسردگی دختران بوده است. در این زمینه میتوان استدالل

7 نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر در... علی تقوایی نیا و همکاران 325= نمود که رضایت از زندگی نهتنها بر بروز افسردگی در فضای خانواده مؤثر است بلکه جهتگیری به شغل را نیز تحت تأثیر قرار میدهد و در پیشبینی افسردگی عاملی مهمتر از اشتغال است. در زمینه تعامل این دو عامل مطالعه )24( Bernstein نشان داد که افسردگی در زنان متأهلی که شغلهای تحمیلی و غیر رضایتبخش دارند و نیز در زنان دارای زندگی زناشویی ناشاد و ناراضی بسیار زیاد است و این حالت روانشناختی منفی قابل سرایت به سایر اعضای خانواده از جمله دختران است. از طرفی يافتههاي پژوهش حاضر بيانگر اين بود كه میزان افسردگی دختران دارای مادر شاغل بهطور معناداری بیشتر از گروه دارای مادر غیرشاغل )خانهدار( بود. این یافته با شواهد قبلی نیز همسو است. یافتههای مطالعه Sleskova و همکاران )25( مؤید آن است که مادران شاغل بین نقش مادرانهی خود و جدایی از فرزندان و شغل در تعارض بودند و پیامد این تعارض افسردگی اضطراب و آشفتگیهای روانشناختی در فرزندان نوجوان است. نتایج مطالعه Niemi و همکاران )26( نشان میدهد که ارتباط کم نوجوان با اعضای خانواده به ویژه مادر شاغل منجر به احساس تنهایی و در نهایت افسردگی خواهد شد. نتایج مطالعه )27( Ruhm نیز نشان داد افرادي كه مادران شاغل دارند مشكالت مداومي در تجربه احساس تنهايي داشته رشد هيجاني و اجتماعيشان با مشكل مواجه ميشود که به آشفتگيهاي روانشناختي از قبيل افسردگي منجر ميشود. در تبیین میزان باالتر افسردگی فرزندان مادران شاغل میتوان گفت نوجوانان به حمایت روحی و عاطفی مادران نیازمندند به طوریکه آنها از والدینی میرنجند که برای فرزندانشان وقت ندارند و یا در لحظاتی که به آنان نیاز دارد در کنارش نیستند )28(. با توجه به اینکه دختران نوجوان معموال با مادران خود نزدیکترند تا پدران و با آنها بهتر کنار میآیند عدم حضور مادر میتواند خأ بزرگی را در خانواده ایجاد کند. به طوریکه مادران شاغل قادر به ایجاد فضای گرم حمایتکننده و تسهیلکننده نیستند. میتوان استدالل نمود که شاغل بودن مادر به طور غیرمستقیم و از طریق ایجاد حس تنهايي موجب افسردگی میشود. تنهايي اثر ميانجيگري در رابطه بين شاغل بودن مادر و افسردگی دارد. با توجه به اینکه مادران شاغل اوقات کمتری را با نوجوانان میگذرانند. نوجوان احساس تنهايي کرده و با احتمال بیشتری دچار افسردگی میشود. نتايج مطالعه )29( Augustine نقش فاصله اجتماعي احساس تنهايي هيجاني و اجتماعي را در پيشبيني افسردگي دانشجويان مورد تأكيد قرار ميدهد. طبق تببینهای روانپویشی دلبستگی اولیه به مادر آمیزهای از عشق و نفرت است. وقتی نیازهای وابستگی کودک ناکام میماند احساس فقدان منجر به عصبانیت میشود و چون کودک نمیتواند عصبانیتش از فرد محبوب را به راحتی بپذیرد نفرتش را به خود معطوف میکند و افسرده میشود و در نتیجه این تعارضهای حل و فصل نشده عصبانیت و عشق به دوران نوجوانی کشیده میشود )27(. طبق نظر Nicholl وBegley )30( نیز میتوان استدالل نمود که ارتباط هیجانی با خانواده از مهمترین عوامل مؤثر بر سازگاری دختران در سنین نوجوانی و جوانی است و افسردگی میتواند ناشی از مشکالت ارتباطی با والدین و خانواده باشد. همچنین Magklara و همکاران )31( عقیده دارد که روابط اولیه نامناسب و ناکافی با والدین موجب افسردگی نوجوان میشوند. همچنين رابطه تعاملی دو عامل رضایت از زندگی و شغل مادر در افسردگی دختران مورد تأييد قرار گرفته است. در مطالعاتی جداگانه )24( Bernstein و Usdansky و همکاران )32( نشان دادند میزان افسردگی کمتر مربوط به دخترانی است که دارای مادر شاغل بوده و از زندگی خود رضایت داشتند و بیشترین میزان افسردگی مربوط به دخترانی است که دارای مادر خانهدار بوده و از زندگی خود رضایت نداشتند و افسردگی دختران در گروه مادران خانهدار راضی پایینتر از گروه مادران شاغل ناراضی است. بهعالوه یافتههای مطالعه Usdansky و همکاران )32( نشان داد مادران خانهداری که ترجیح میدهند شاغل باشند به اندازهی مادران شاغلی که ترجیح

8 تابستان شماره سوم دوره اجتماعی سالمت مجله 326 شغلهای در مجبورند ولی باشند خانهدار میدهند افسرده بیشتری احتمال با کنند کار پایین سطح منتقل خود فرزندان به را افسردگی و میشوند عالقهای که خانهداری مادران طرفی از میسازند رده افس ری کمت ال احتم ا ب د ندارن ودن ب اغل ش ه ب ادر م ودن ب اغل ش ود نم تدالل اس وان میت وند. میش دختران افسردگی غيرمستقيم و مستقيم طريق دو از میدهند. قرار تحتتاثير را مادران زندگي رضايت و مستقیم طور به زندگی از رضایت بر شغل نوع مشاغل دارای زنان طوریکه به است تأثیرگذار برخوردارند. خانواده و کار به بیشتری کنترل از باالتر همکاری مشکالت بر غلبه برای زوجها چنانچه بهتر معیارهای و بیشتر درآمد از نهتنها کنند و خشنودی احساس بلکه میشوند برخوردار زندگی از کرد. خواهند تجربه را بیشتری زندگی از رضایت زن برنگرش نهتنها شغلی جهتگیری دیگر سوی افزایش باعث بلکه است تأثیرگذار خودش به نسبت میشود. نیز آنها نفس عزت و خودکارآمدی رضایت که بود این حاضر مطالعه نهایی نتیجه در مؤثری عوامل مادر بودن شاغل و زندگی از ارتقای بنابراین هستند. دختران افسردگی پیشبینی آنان اشتغال وضعیت بهبود و مادران زندگی از رضایت میتواند نوجوان فرزندان افسردگی از پیشگیری در تالش حاضر مطالعهی نتايج اساس بر باشد. مهم طريق از دانشآموزان افسردگي تغيير جهت در زندگی از رضایت سطوح و شغل کیفیت افزايش مناسب اجتماعي حمايت سازی فراهم مادران کاهش و آنها روانشناختي بهزيستي ارتقای جهت اگرچه است. اهمیت حایز افسردگي نشانههاي رضایت معنادار نقش جهت را شواهدي حاضر مطالعه افسردگی پیشبینی بر مادر بودن شاغل و زندگی از برخي حاوی مطالعه این ولي نمود فراهم دختران محدود نمونه که اين نخست بود. نیز محدوديتها بنابراين بود تهران شهر و دبیرستان اول دختران به ساير پسرها به را بهدستآمده نتايج نميتوان تعميم فرهنگي و قومي جمعيتهاي ساير و شهرها نمونههاي با ديگري مطالعات تکرار بنابراین داد. توجه با ميگردد. توصيه باليني و عادي متفاوت اقتصادی طبقه متغیرهای پژوهش این در اینکه به مادر سن و تحصیالت( سطح درآمد )میزان اجتماعی والدین سن متغیرهای بررسی شدند. کنترل فرزند و تحقیقات در کمکی متغیر بهعنوان کودک سن و ن همچنی د. میده ت بهدس مندتری ارزش ج نتای ی آت نظیر متغیرهایی نقش بررسی با ديگري مطالعههای به تحصیالت سطح و درآمد میزان شغل نوع بر عالوه ميگردد. توصيه پیشبین متغیر عنوان ميانجي نقش مورد در ديگري تحقیقات تکرار این میشود. پیشنهاد فرزند افسردگی بر مادر افسردگی قدردانی و تشکر مدارس مسئولین تمامی از مقاله این نویسندگان مادران و دانشآموزان نیز و نمونهبرداری محل دارند. قدردانی و تشکر کمال مطالعه در شرکتکننده REFERENCES 1. Klein DN, Kotov R, Bufferd SJ. Personality and Depression: Explanatory Models and Review of the Evidence. Annual Review of Clinical Psychology. 2011; 7: MolaBaghery M, Jalalmanesh S, Zeraati H. Considering the rate symptoms of Depression of the adolescents and its relation with the marital satisfaction of their mothers in township of Tuyserkan in Journal of Fundamentals of Mental Health. 2006;8(30):4350. (Full Text in Persian) 3. Demir T, Karacetin G, Demir DE, Uysal O. Epidemiology of depression in an urban population of Turkish children and adolescents. Journal of Affective Disorders. 2011;134: Dunifon R, Kalil A, CrosBy D, Su JH. Mothers Night Work and Children s Behavior ProBlems. Developmental Psychology. 2013;49(10): Ho MY, Cheung FM, Cheung SF. Personality and life events as predictors of adolescents life satisfaction: do life events mediate the link Between Personality and life satisfaction. Social Indicators Research. 2008;89:45771.

9 نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادر در... علی تقوایی نیا و همکاران Wang MT, Kenny S. Longitudinal Links Between Fathers and Mothers Harsh VerBal Discipline and Adolescents Conduct ProBlems and Depressive Symptoms. Child Development. 2014;85(3): Holmgren K, DahlinIvanoff S, Björkelund C, Hensing G. The prevalence of workrelated stress, and its association with selfperceived health and sickleave, in a population of employed Swedish women. BMC PuBlic Health. 2009;9: Harold GT, Leve LD, Kim HK, Mahedy L, Gaysina D, Thapar A, et al. Maternal caregiving and girls depressive symptoms and antisocial Behavior trajectories: An examination among highrisk youth. Development and Psychopathology. 2014;26(0): Berger EM, Katharina KS. Maternal life satisfaction and child outcomes: are they related? Journal of Economic Psychology. 2011;32: Ghaedniay Jahromi A, Hatami M, Farmani Shahreza S, Darharaj M. Comparison of Behavioral Disorders Prevalence Rate in Children with Employed and Unemployed Mothers. International Journal of Psychology and Behavioral Research. 2014;1(3): McLaren L, Kuh D, Hardy R. Mishra G. Postnatal depression and the original mother child relationship: A prospective cohort study. Journal of Affective Disorders. 2007;100: Bakhtari Aghdam F, Ahmadzadeh S, Hassanalizadeh Z, EBrahimi F, SaBzmakan L, ZeinaB Javadivala Z. The Effect of Maternal Employment on the Elementary and Junior High School Students Mental Health in Maku. GloBal Journal of Health Science. 2015;7(2): Kelley K, Maxwell SE. Sample Size for Multiple Regression: OBtaining Regression Coefficients That Are Accurate, Not Simply Significant. Psychological Methods. 2003;8(3), Beck AT, Steer RA, GaBrin MG. Psychometric properties of the Beck Depression Inventory. Clinical Psychology Review. 1988;8: Yazdkhasti F, Yarmohammadian A. Comparing correlation Between mother s depression and their deaf and hearing adolescent daughter s emotional intelligence. Journal of Research in Behavioral Sciences. 2010;8(1):758. (Full Text in Persian) 16. ÂlBoukordi S, Noury R, Nikoosiyar Jahromi M, Fathollah Zahedian S. The Relationship Between SelfEsteem and Social Support with Depression in Male Prisoners. Journal of Mazandaran University of Medical Sciences. 2010;20(77):6268. (Full Text in Persian) 17. Diener E, Emmons RA, Larsen RJ. Griffin S. The satisfaction with life scale. Journal of Personality Assessment. 1985;49(1): Pavot W, Diener E. Review of Satisfaction with Life Scale. Journal of Psychology Assessment. 1993;2: Diener E, Oishi S, Lucas RE. Personality, culture and SuBjective wellbeing: Emotional and cognitive evaluation of life. Annual Review of psychology. 2003;54: Bayani AA, Koocheky AM, Goodarzi H. The ReliaBility and Validity of the Satisfaction with Life Scale. Journal of Iranian Psychologists. 2007;3(11): (Full Text in Persian) 21. Perloe A, EspositoSmythers C, CurBy TW, Renshaw KD. Concurrent Trajectories of Change in Adolescent and Maternal Depressive Symptoms in the TORDIA Study. Journal of Youth and Adolescence. 2014; 43(4): Kermansaravi F, Montazeri A, Bayat M. Quality of life in employed and housewife women: a comparative study. Payesh. 2012;11(1): (Full Text in Persian) 23. MeadowsOliver M. Adolescent Mothers Experiences of Caring for Their Children While Homeless. Journal of Pediatric Nursing. 2009;24: Bernstein AB. Motherhood, health status, and health care. Women s Health Issues. 2001;11: Sleskova M, Tuinstra J, Madarasova Geckova A, van Dijk JP, Salonna F, Groothoff JW, et al. Influence of parental employment status on Dutch and Slovak adolescents health. BMC PuBlic Health. 2006;6:250.

10 328 مجله سالمت اجتماعی دوره سوم شماره 4 تابستان Niemi ME, FalkenBerg T, Nguyen MTT, Nguyen MTN, Patel V, Faxelid E. The social contexts of depression during motherhood: A study of explanatory models in Vietnam. Journal of Affective Disorders. 2010;124(12): Ruhm CJ. Maternal Employment and Adolescent Development. LaBour Economics. 2008; 15(5): Jensen L. Borges M. The effect of maternal employment on adolescent daughters. Journal of Adolescence. 1986;21: Augustine JM. Mothers employment, education, and parenting. Work and Occupations. 2014;41: Nicholl HM, Begley CM. Explicating Caregiving By Mothers of Children with Complex Needs in Ireland: A Phenomenological Study. Journal of Pediatric Nursing. 2012; 27(6): Magklara K, Bellos S, Niakas D, Stylianidis S, Kolaitis G, Mavreas V, et al. Depression in late adolescence: a crosssectional study in senior high schools in Greece. BMC Psychiatry. 2015;15: Usdansky ML, Gordon A. Wang X, Gluzman A. Depression Risk among Mothers of Young Children: The Role of Employment Preferences, LaBor Force Status and JoB Quality. Journal of Family and Economic Issues. 2012;33(1):8394.

11 نقش رضایت از زندگی و شاغل بودن مادردر... علی تقوایی نیا و همکاران 329 Community Health; Vol. 3, No. 4; 2016 ISSN , Journal of Social Determinants of Health Research Center of Shahid Beheshti University of Medical Sciences, Tehran, Iran. Original Article The Role of Life Satisfaction and Maternal Employment on Prediction of Depression in High School Girl Students Ali TaghvaeiNia 1*, Isaac Rahimian Boogar 2, Amaneh Moazedian 3 1. Assistant Professor of Educational Psychology, Department of psychology, Yasuj University, Yasuj, Iran. 2. Associated Professor of Health Psychology, Department of clinical psychology, Semnan University, Semnan, Iran 3. Assistant Professor of Psychology, Department of psychology, Azad University of Semnan, Semnan, Iran. Corresponding Author: Ali TaghvaeiNia, Department of psychology, Yasuj University, Yasuj, Iran ali.taghvaei@yu.ac.ir How to cite this article: TaghvaeiNia A, Rahimian Boogar A, Moazedian A. The Role of Life Satisfaction and Maternal Employment on Prediction of Depression in High School Girl Students. Community Health 2016;3(4): Abstract Background and Objective: Identification of depression predictors among Adolescent girls is important for providing the appropriate interventions. The purpose of this study was to examine the role of life satisfaction and maternal employment on prediction of depression in high school girl students. Materials and Methods: The research design was correlational descriptive study. The participants were 218 high school students with their mothers (including 103 girl high school students with employed mothers and 115 girl high school students with unemployed mothers) from Tehran and were selected by multiphase clustery sampling method. The measures used in this study were Beck depression scale that was completed by students and Life Satisfaction Questionnaire that was completed by mothers. Data analysis was performed through correlation coefficients and stepwise multiple regression with SPSS19. Results: The results showed that mothers life satisfaction and maternal employment with amount of 0.65 (R 2 ) had significant role on prediction of the daughters depression (P<0.001). Mothers life satisfaction (β=0.74) is more important factor in reduction of daughters depression than maternal employment with (β=0.17) (P<0.001). Daughters depression in satisfied unemployed mothers group with Mean (SD) 23.6 (11.2) was lower than in unsatisfied employed mothers group with Mean (SD) 36.2 (10.6) (P<0.001). Conclusion: Life satisfaction and maternal employment are important factors in predicting of depression in daughters. Promoting the life satisfaction of mothers and improving their employment status may be important for prevention of depression in teenager offspring. Keywords: Life satisfaction, Employed mother, Student, Depression